Klastry energii

Zadaniem klastrów energii jest zapewnienie lokalnego bezpieczeństwa energetycznego, poprawa lokalnego środowiska naturalnego oraz zwiększenie konkurencyjności i efektywności ekonomicznej lokalnej gospodarki.

Klaster energii - definicja

Klaster energii (art. 2 pkt 15a Ustawy o OZE) - definicja

Cywilnoprawne porozumienie, w skład którego mogą wchodzić osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki naukowe, instytuty badawcze lub jednostki samorządu terytorialnego, dotyczące wytwarzania i równoważenia zapotrzebowania, dystrybucji lub obrotu energią z odnawialnych źródeł energii lub z innych źródeł lub paliw, w ramach sieci dystrybucyjnej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV, na obszarze działania tego klastra nieprzekraczającym granic jednego powiatu lub 5 gmin. Obszar działania klastra energii ustala się na podstawie miejsc przyłączenia wytwórców i odbiorców energii będących członkami tego klastra.

Adresaci klastrów

Klaster energii jest reprezentowany przez koordynatora, którym jest powołana w tym celu spółdzielnia, stowarzyszenie, fundacja lub wskazany w porozumieniu cywilnoprawnym dowolny członek klastra energii.

Klaster energii adresowany jest do bardzo szerokiego grona interesariuszy i odbiorców, których działania lub potrzeby powiązane są z energią elektryczną lub/i cieplną. Jest on platformą współpracy pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego, środowiskiem naukowym, przedsiębiorcami i ich organizacjami oraz wszelkimi instytucjami i podmiotami deklarującymi włączenie się w realizację zakładanych przez Klaster celów.

Zadanie klastrów

Zadaniem klastrów energii jest zapewnienie lokalnego bezpieczeństwa energetycznego, poprawa lokalnego środowiska naturalnego oraz zwiększenie konkurencyjności i efektywności ekonomicznej lokalnej gospodarki.

Współpraca w ramach klastrów może przyczynić się także do restrukturyzacji obszarów wiejskich, pobudzenia energetyki prosumenckiej i dalszego jej rozwoju. Dzięki rozwojowi tych inicjatyw możliwe będzie osiągnięcie wzrostu innowacyjności i budowy kapitału społecznego.

Cel klastrów

Celem stawianym przez Ministerstwo Energii przed uczestnikami rynku klastrów jest zidentyfikowanie i wdrożenie takich modeli biznesowych, które będą w stanie utrzymać się i konkurować na rynku w sposób efektywny, także bez wsparcia finansowego w długiej perspektywie.

Rozwój klastrów energii wymusza więc wypracowanie zasad współdziałania równorzędnych podmiotów w klastrze. Istotną rolę odgrywa w tym wypadku także współpraca wytwórców energii z operatorami sieci.

Potencjalne korzyści uczestników klastra:

  • Uzyskanie finalnie niższego kosztu energii

  • Pozyskanie dofinansowania dla planowanych inwestycji

  • Udział w aukcjach energii dedykowanych dla klastrów

  • Rozwiązanie lokalnych problemów związanych m.in. z:

    • niską emisją,

    • rozwojem nowych źródeł energii (energetyka rozproszona),

    • wzrostem świadomości mieszkańców w zakresie postaw ekologicznych,

    • utrzymaniem statusu gmin uzdrowiskowych czy tworzeniem wizerunku zielonej gminy,

    • tworzenie nowych miejsc pracy,

    • rozwojem obszarów słabo rozwiniętych.

Cele tworzenia klastrów energii:

  • Tworzenie samobilansujących się obszarów sieci elektroenergetycznej

  • Rozwój energetyki odnawialnej

  • Zapewnienie niezawodności dostaw oraz niskich cen energii i usług dystrybucyjnych na danym obszarze

  • Poprawa lokalnego bezpieczeństwa energetycznego poprzez tworzenie samowystarczalnych energetycznie regionów – zwiększenie efektywności energetycznej 

  • Zapewnienie lepszych warunków działania dla lokalnych przedsiębiorców, przyciągnięcie nowych inwestorów

  • Wsparcie gospodarki niskoemisyjnej, zmniejszenie negatywnego wpływu na środowisko

  • Modernizacja obszarów wiejskich i wspieranie rozwoju gmin

  • Dywersyfikacja dochodów na obszarach wiejskich

  • Tworzenie nowych miejsc pracy

  • Obniżenie kosztów energii elektrycznej ponoszonych przez samorządy

  • Wzrost innowacyjności – współpraca z instytucjami naukowymi oraz B+R

  • Wzrost świadomości społeczeństwa lokalnego odnośnie wytwarzania i zużywania energii elektrycznej oraz cieplnej

Role kluczowych uczestników klastra energii:

Wytwórcy energii

Mogą być inicjatorami klastra, zainteresowanymi jego rozwojem z uwagi na sprzedaż energii oraz możliwość realizacji nowych inwestycji
w infrastrukturę techniczną, w tym w szczególności w wytwarzanie energii.

Koordynator klastra energii

Może być nim jeden z członków klastra lub może być podmiotem powoływanym specjalnie do pełnienia tej funkcji w ramach klastra. Prowadzi bieżące sprawy klastra, obsługę administracyjną, zapewnia obsługę prawną, podatkową, reprezentuje klaster na zewnątrz. Pełni funkcje spółki obrotu przy współpracy z OSD.

Odbiorcy końcowi

Związani z klastrem z uwagi na perspektywę
i możliwość optymalizacji kosztów dostaw i poprawę jakości energii.

Jednostki Samorządu Terytorialnego

Są ważnymi interesariuszami klastra. Mogą być inicjatorami jego utworzenia z uwagi na perspektywę i możliwość optymalizacji kosztów dostaw i poprawę jakości energii, jak również możliwość bycia pośrednim beneficjentem zwiększonych możliwości uzyskania dofinansowania za pośrednictwem klastra.

Przedsiębiorstwa

Jednostki prowadzące działalność gospodarczą (małe, średnie i duże przedsiębiorstwa) powiązane
z wykorzystywaniem energii – produkcja, handel i usługi. Przedsiębiorstwa te, zależnie od wielkości mają różne potrzeby jakościowe i ilościowe, które muszą być zapewnione w całości lub części przez klaster energii.

Przedsiębiorstwa transportu publicznego

Ich członkostwo w klastrze ma na celu zapewnienie sobie dostępu do paliw niskoemisyjnych (biopaliw) lub energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych lub ze źródeł odpadowych z przemysłu (rozwój transportu niskoemisyjnego – elektromobilność).

Klastry Energii w działaniach Ministerstwa Energii

I kwartał 2016 – powołanie Grup Roboczych ds. Klastrów energii: ustalenia dotyczące koncepcji klastra energetycznego, zakresów prawno-finansowych, czy tematów pilotażowych wdrożeń.

Marzec 2017 – publikacja dokumentu pt. Koncepcja funkcjonowania Klastrów Energii w Polsce (konsultacje i termin wnoszenia uwag do dokumentu wyznaczono na dzień 30.03.2017 - zestawienie uwag)

30.03.2017 – wyznaczony przez ME pierwszy termin rejestracji inicjatyw klastrowych w bazie ME – stworzenie bazy Klastrów Energii w Polsce (ankieta)

05.04.2017 – zamknięcie terminu nadsyłania projektów Koncepcji pilotażowych klastrów Energii (ze strony TEE wystosowano: Zarys Koncepcji Karkonoskiego Klastra Energii – pilotaż oraz Koncepcję projektu inicjatywy klastrowej „Słoneczna elektrownia Tatry”, podejmowanej z powiatem tatrzańskim)

07.06.2017 – organizacja seminarium pt. „Klastry energii – inicjatywy lokalne w kierunku nowoczesnej gospodarki energetycznej” we współpracy z UMWD – prezentacja i ujednolicenie informacji nt. inicjatyw klastrowych w województwie dolnośląskim.

30.06.2017 – ogólnopolska konferencja "Klastry energii w Polsce oraz możliwości ich finansowania w ramach POIiŚ

2014-2020 – sektor energetyka" (link oraz prezentacje)

TAURON Ekoenergia w klastrach:

  • 1. Karkonoski Klaster Energii

    Data utworzenia: 04.04.2017r.
    Certyfikat Ministerstwa Energii z wyróżnieniem z 9 maja 2018 r.

    Dnia 24 stycznia 2017r. podpisano List Intencyjny dotyczący współpracy w kierunku utworzenia Karkonoskiego Klastra Energii. Efektem prac było podpisanie w dniu 4 kwietnia 2017r. Porozumienia o ustanowieniu Karkonoskiego Klastra Energii. Stronami Porozumienia powołującego Karkonoski Klaster Energii są:

    Związek Gmin Karkonoskich z siedzibą w Bukowcu, TAURON Ekoenergia sp. z o.o. – Koordynator Klastra, Karkonoskie Centrum Gospodarki Odpadami sp. z o.o. z siedzibą w Bukowcu, Green Energy Power sp. z o.o. z siedzibą w Łodzi, „POLTEGOR – INSTYTUT” - Instytut Górnictwa Odkrywkowego z siedzibą we Wrocławiu, Instytut Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych im. Włodzimierza Trzebiatowskiego Polskiej Akademii Nauk z siedzibą we Wrocławiu,

    Karkonoski Klaster Energii działa na obszarze gmin: Piechowice, Szklarska Poręba, Karpacz, Kowary, Mysłakowice, Podgórzyn oraz Jeżów Sudecki, leżących w granicach powiatu jeleniogórskiego.

    2. Energetyczny Klaster Oławski ”EKO”

    Data utworzenia: 11.08.2017r.
    Certyfikat Ministerstwa Energii z 9 maja 2018 r.

    Porozumienie o ustanowieniu Energetycznego Klastra Oławskiego EKO, jako inicjatywy wielu organizacji, wytwórców i przedsiębiorców, którzy potrafią się zorganizować podpisano w dniu 11 sierpnia 2017r. 
    Członkowie założyciele Klastra to:

    TAURON Ekoenergia sp. z o.o. – Koordynator Klastra PROMET - PLAST spółka cywilna z siedzibą w Oławie METALERG sp. z o.o. sp.k. z siedzibą w Oławie Gmina Oława Gmina Miasto OławaPowiat Oławski

    Klaster działa na obszarze gminy miejskiej Oława i gminy wiejskiej Oława. 
     

    3. Dzierżoniowski Klaster Energii

    Data utworzenia: 30.06.2017r.
    Certyfikat Ministerstwa Energii z 6 listopada 2018 r.

    Dnia 30 czerwca 2017r. podpisano Porozumienie o powołaniu Dzierżoniowskiego Klastra Energii. Porozumienie o ustanowieniu Klastra jest potwierdzeniem zainteresowania inicjatywą klastrową jednostek samorządu terytorialnego powiatu dzierżoniowskiego oraz instytucji i firm, które zadeklarowały chęć współpracy.

    Stronami Porozumienia powołującego inicjatywę klastrową są:

    Wodociągi i Kanalizacja spółka z o.o. w Dzierżoniowie Stowarzyszenie Ziemi Dzierżoniowskiej Gmina Miejska Dzierżoniów Gminą Bielawa Starostwo Powiatu Dzierżoniowskiego Gmina Dzierżoniów Gmina Pieszyce Gmina Piława Górna 
    Gmina Niemcza Gmina Łagiewniki 
    ECO Ekologiczne Centrum Odzysku spółka z o.o. w Pieszycach ZEC Zakład Energetyki Cieplnej spółka z o.o. w Pieszycach Oddział Terenowy Stowarzyszenia „Wolna Przedsiębiorczość” w Świdnicy TAURON Ekoenergia sp. z o.o. – Koordynator Klastra 
    Klaster działa na obszarze powiatu dzierżoniowskiego.
  • 1. Klaster Energii „Zielone Podhale”

    Dnia 15 września 2016 r. Spółka stała się członkiem klastra energii Zielone Podhale. Przystąpienie Spółki TAURON Ekoenergia do klastra daje możliwość włączenia do budowanej i rozwijanej sieci powiązań elektrowni wodnych należących do TEE – m. in. EW Kuźnice (moc 0,270 MW) i EW Olcza (moc 0,330 MW). Umożliwi to rozwijanie kompetencji Spółki w nowych obszarach wykorzystania energetyki wodnej.

    W ślad za wytycznymi Ministerstwa Energii, a także wymogami ustawy o OZE dotyczącymi obszaru inicjatyw klastrowych, Spółka w ramach inicjatywy Zielone Podhale podjęła współpracę z powiatem tatrzańskim w projekcie klastrowym „Słoneczna Elektrownia Tatry”, który został zarejestrowany w bazie Ministerstwa Energii.

    2. „Brenergia” – Klaster Lokalnego Systemu Energetycznego

    Dnia 23.06.2017 r. Spółka TAURON Ekoenergia stała się członkiem inicjatywy klastrowej pn.: „Brenergia – Klaster Lokalnego Systemu Energetycznego”. Utworzenie klastra energetycznego w gminie Brenna (powiat cieszyński, województwo śląskie), jest jednym z celów projektu budowy Krajowego Centrum Aktywnego Wypoczynku, ujętego w przyjętej przez Rząd RP Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju. Celem inicjatywy klastrowej jest m. in. stworzenie warunków i dbałość o samowystarczalność energetyczną gminy Brenna, rozwiązanie problemu niskiej emisji, uporządkowanie gospodarki wodnej w zakresie małej retencji i wód powierzchniowych, a także promocja i udostępnianie walorów turystycznych w warunkach zrównoważonego rozwoju.

    Celem nadrzędnym klastra jest także rozwój odnawialnych źródeł energii, inicjowanie i prowadzenie działań związanych z rozwojem energetyki rozproszonej gminy Brenna, poprawa lokalnego bezpieczeństwa energetycznego, dbałość o efektywność ekonomiczną i energetyczną realizowanych przedsięwzięć. Z uwagi na fakt, iż klaster posiada już koordynatora, rola Spółki TAURON Ekoenergia w tej inicjatywie sprowadza się do Partnerstwa, które polega na uczestnictwie w pracach organów klastra oraz wspólnej budowie Lokalnego Systemu Energetycznego, opartego na OZE, uwzględniającego obszar magazynowania energii oraz inteligentnych systemów zarządzania

    3. Klastry energii jako projekt badawczo rozwojowy (B+R)

    Dnia 29.06.2017 r. Spółka TAURON Ekoenergia uzyskała rekomendację Dyrektora Wykonawczego ds. Badań i Innowacji  w TPE  dotyczącą uruchomienia projektu badawczo-rozwojowego pn. „Klastry Energii – pilotaż roli koordynatora”. Celem projektu jest zbudowanie kompetencji TAURON Ekoenergia jako koordynatora klastrów, w ramach trzech struktur klastrowych jako pilotażowych:

    1. Karkonoskiego Klastra Energii – certyfikowany, pilotażowy klaster energii

    2. Energetycznego Klastra Oławskiego EKO – certyfikowany, pilotażowy klaster energii

    3. Dzierżoniowski Klaster Energii – certyfikowany, pilotażowy klaster energii

    Podejmowane działania dotyczą obszaru innowacyjnego nie tylko w kontekście działań Spółki, ale i Grupy, jak również regionów, w których powoływane są inicjatywy klastrowe. Z uwagi na brak przepisów i mechanizmów regulujących działalność i funkcjonowanie struktur klastrowych w Polsce, w ramach projektu opracowany zostanie model biznesowy dla usługi koordynatora klastra energii, koncentrujący się na rozwoju energetyki rozproszonej poprzez klastry energii - z ujęciem szans i ryzyk dla Grupy TAURON i Spółki TAURON Ekoenergia.

    Trwają prace nad projektowaniem i przygotowaniem narzędzi umożliwiających Spółce wypełnienie głównego założenia usługi koordynatora klastra energii, jakim jest pełnienie funkcji operatora techniczno-handlowego w klastrze. Celem działań jest prowadzenie i odpowiedzialność za bilansowanie energią i sprzedaż energii wytworzonej w źródłach OZE w klastrze, odbiorcom końcowym (uczestnikom klastra). Usługa będzie realizowana dzięki pozyskanej przez Spółkę koncesji na obrót oraz przy wykorzystaniu oprogramowania umożliwiającego odpowiedni obrót wytwarzaną energią (regulacja mocy wytwarzanej w celu lokalnego zbilansowania wytwarzania z poborem). Komercjalizacja usługi koordynatora jest planowana na IV kwartał 2020 roku (wprowadzenie nowego produktu/usługi do oferty TEE).

    4. Spółka przystąpiła do kolejnych inicjatyw klastrowych:

    Jeleniogórskiego Klastra Odnawialnych Źródeł Energii (31.01.2018 roku);
    Klastra Energii „Energia + Jerzmanowice – Przeginia” (8.02.2018 roku);Zgorzeleckiego Klastra Rozwoju Odnawialnych Źródeł Energii i Efektywności Energetycznej (8.02.2018 roku);Izerskiego Klastra Odnawialnych Źródeł Energii (3.04. 2018 roku).

    Na obszarze klastra izerskiego i jeleniogórskiego zlokalizowane są należące do TEE źródła wytwórcze: 
    EW Pilchowice I, EW Pilchowice II i EW Włodzice –  klaster izerski oraz EW Bobrowice IV – klaster jeleniogórski.