Kształcenie dualne – dobre praktyki i wyzwania
01.02.2019Trzy dekady od transformacji systemowej w Polsce wyraźnie widać, że wyniesienie współczynnika skolaryzacji, które miało gwarantować stabilną pozycję w klasie średniej nie zdało egzaminu. Liczba magistrów kompletnie rozjechała się z rynkiem pracy. Wiara, że wyższe wykształcenie zapewni sukces zawodowy z biegiem lat malała, jednak klątwę wizerunkową wciąż trudno zdjąć z edukacji zawodowej.
Tylko odbudowanie edukacji zawodowej pozwoli wyjść z trudnej sytuacji, w jakiej niejednokrotnie znajdują się młodzi na rynku pracy. Na szkolnictwie zawodowym ciążą lata degradowania pozycji prostych zawodów i straszenie wizją trafienia do przysłowiowej „zawodówki” w przypadku niechęci przykładania się do nauki. Lista pogardzanych zawodów jest wciąż aktualna, a gospodarka płaci za to konkretne pieniądze, wynikające z obniżenia jakości usług i niedoboru fachowców. Podejmowane przez Ministerstwo Edukacji Narodowej w ostatnich latach działania, mające na celu przywrócenie prestiżu edukacji zawodowej, kładą nacisk na promocję wśród uczniów i nauczycieli, tymczasem najważniejszymi osobami, z którymi uczniowie konsultują się w sprawie wyboru swojej ścieżki edukacji są rodzice. To wiedza rodziców na temat współczesnego rynku pracy i wiedza o możliwościach, jakie niesie ze sobą kształcenie zawodowe, jest kluczem w procesie budowania kariery zawodowej przez młodych ludzi. Przydałaby się strategiczna kampania promocyjna, odwołująca się do casusu „polskiego hydraulika”, przywracająca szacunek zawodom fizycznym. Biorąc pod uwagę zagrożenia związane z powstaniem luki kompetencyjnej, przydałoby się wypromować całą listę przykładowych elektryków, ślusarzy, czy energetyków, których życiowy sukces przekonywałby uczniów i ich rodziców do wyboru kształcenia zawodowego.
Nie da się także odbudować edukacji zawodowej bez odpowiednich nakładów finansowych, bez odpowiednio wyposażonych stanowisk do nauki zawodu, bez możliwości zatrudniania doświadczonych praktyków i dobrze wyszkolonych ekspertów, w charakterze nauczycieli zawodu. Biorąc pod uwagę wyzwania dzisiejszego rynku pracy, potrzeby gospodarki oraz możliwości, jakimi dysponuje polskie szkolnictwo zawodowe, idealnym wyjściem wydaje się rozwój kształcenia dualnego. Zdobywanie przez młodych ludzi umiejętności w wyniku praktycznej nauki zawodu oferowanej w miejscu pracy stanowi skuteczny sposób na poprawę możliwości zatrudnienia dla młodzieży i tym samym wspiera płynne przejście ze szkoły na rynek pracy. Ponadto, dzięki takiemu systemowi kształcenia, młodzi ludzie zagrożeni wczesnym wykluczeniem z wstępnego procesu kształcenia mają zagwarantowaną już ścieżkę edukacji. Jest to szczególnie istotne, ponieważ brak wykształcenia średniego jest silnie powiązany ze słabymi wynikami obserwowanymi na rynku pracy we wszystkich krajach OECD.
Kraje, w których system kształcenia zawodowego współkształtują przedsiębiorcy, radzą sobie znacznie lepiej, niż inne państwa, w procesie wspierania wchodzenia młodych ludzi na rynek pracy. Firmy uczestniczą bowiem w cyklu ustalania programów kształcenia oraz oferują naukę w miejscu pracy.
Niektóre kraje UE od dawna opierają swój system edukacji zawodowej o model kształcenia dualnego i ich rozwiązania okazują się wyjątkowo owocne. Niemiecki system dualny może być w tej dziedzinie przykładem. W roku 1969 uchwalono ustawę regulującą zasady obecnego systemu kształcenia zawodowego. Zakłada ona, inaczej niż w wielu innych krajach, że odpowiedzialność za edukację zawodową spoczywa na państwie
i przedsiębiorcach zrzeszonych w izbach. Planowanie, organizacja i wdrażanie szkolnictwa zawodowego leży w związku z tym w gestii samorządu gospodarczego (izb przemysłowo-handlowych) i instytucji celowych (takich jak na przykład Federalny Instytut Kształcenia Zawodowego). Kształcenie dualne polega na nauce zawodu organizowanej przez pracodawcę oraz kształceniu teoretycznym i ogólnym w systemie szkolnym. Charakteryzuje się ono między innymi tym, że odbywa się w dwóch miejscach. Przedsiębiorstwo i szkoła zawodowa są partnerami.
Połączenie w systemie dualnym nauki w szkole z zajęciami w zakładzie pracy stanowi dla wielu młodych szansę na udaną przyszłość i ułatwia przejście ze szkoły do pracy zawodowej. Zasada ta jest zgodna z obowiązującymi w Niemczech założeniami społecznej gospodarki rynkowej. Dostęp do dobrej i gruntownej nauki przyczynia się bowiem nie tylko do wzrostu wynagrodzenia przyszłych pracowników, ale chroni ich też przed długotrwałym bezrobociem. Szczególnie dla młodzieży, mającej trudniejszy start w dorosłość, kształcenie dualne stanowi szansę na integrację na rynku pracy. Połączenie praktycznej nauki, zapewnianej na wysokim poziomie przez zakłady pracy, z uzyskaniem uznawanego przez państwo dyplomu, umożliwia absolwentom szybkie wejście na rynek pracy i osiągnięcie finansowej niezależności. Stanowi to dobrą motywację, stwarzając perspektywy i nadzieję na przyszłość.
Podobne praktyki, wzorowane na niemieckim systemie wprowadziła Portugalia.
Zasadą obowiązującego od 1984 roku systemu kształcenia zawodowego jest, że od początku uczniowie poza certyfikatem zawodowym, zdają także egzamin maturalny. Powoduje to, że podjęcie nauki w systemie dualnym jest interesujące także dla tych, którzy nie wykluczają kontynuacji edukacji na studiach wyższych. Od września 2013 kształcenie w systemie dualnym oferuje się, przykładowo, w następujących branżach: przemysł korkowy, rolnictwo, ogrodnictwo, metalurgia, elektronika/mechatronika, telekomunikacja, hotelarstwo i gastronomia, turystyka i handel. W sumie na liście uznawanych zawodów znajdują się 274 pozycje.
Każdy model edukacji musi być dostosowany do warunków w poszczególnych krajach
i odpowiadać na potrzeby danej gospodarki. Także polscy przedsiębiorcy, stający przed wyzwaniami społecznymi i demograficznymi szukają najlepszych rozwiązań dla pozyskiwania młodych i zmotywowanych talentów. Małe zainteresowanie kształceniem zawodowym i preferencje rodziców i młodzieży, dążących do uzyskania wykształcenia wyższego powodują, że pomiędzy przedsiębiorcami zwiększa się rywalizacja o pozyskanie młodych specjalistów. Te wyzwania stawiają przed przedsiębiorcami nowe zadania związane z poszukiwaniem innowacyjnych rozwiązań i ciągłego uatrakcyjniania swojej oferty w zakresie form kształcenia zawodowego.
Odpowiadając na potrzeby gospodarki, perspektywę luki pokoleniowej oraz aktywnie angażując się w restytucję szkolnictwa zawodowego w Polsce TAURON Polska Energia realizuje w latach 2018-2019 projekt w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój (PO WER) dla Ministerstwa Edukacji Narodowej w ramach działania 2.15 Kształcenie i szkolenie zawodowe dostosowane do potrzeb zmieniającej się gospodarki. Efektem projektu ma być pionierski model kształcenia dualnego w branży elektryczno-energetycznej, który po pozytywnym zaopiniowaniu przez MEN, konsultacjach z przedsiębiorcami branży, szkołami i uczniami, miałby być w przyszłości wdrożony jako ogólnie obowiązujący.
W kolejnym semestrze, który zbliża się wielkimi krokami czeka nas ogromna praca i nowe zadania. Wspólnie z wybranymi szkołami kształcącymi w zawodzie technik elektryk, będziemy realizować pilotaż modelu kształcenia w branży elektryczno-energetycznej, wypracowanego w projekcie. Przez 15 tygodni na terenach zakładów należących do spółek Grupy Tauron 110 uczniów 1 i 2 klasy technikum, będzie uczyć się praktycznej nauki zawodu bezpośrednio u praktyków – fachowców z branży. Przygotowujemy nowoczesne stanowiska do nauki zawodu oraz naszych ekspertów, dedykowanych do opieki instruktorskiej nad uczniami. To duże wyzwanie zarówno dla Grupy Tauron, jak i dla przyszłych techników elektryków z partnerskich szkół, jednak dzięki doskonałej współpracy wspólnie zagrzewamy się do sukcesu.
Nie da się także odbudować edukacji zawodowej bez odpowiednich nakładów finansowych, bez odpowiednio wyposażonych stanowisk do nauki zawodu, bez możliwości zatrudniania doświadczonych praktyków i dobrze wyszkolonych ekspertów, w charakterze nauczycieli zawodu. Biorąc pod uwagę wyzwania dzisiejszego rynku pracy, potrzeby gospodarki oraz możliwości, jakimi dysponuje polskie szkolnictwo zawodowe, idealnym wyjściem wydaje się rozwój kształcenia dualnego. Zdobywanie przez młodych ludzi umiejętności w wyniku praktycznej nauki zawodu oferowanej w miejscu pracy stanowi skuteczny sposób na poprawę możliwości zatrudnienia dla młodzieży i tym samym wspiera płynne przejście ze szkoły na rynek pracy. Ponadto, dzięki takiemu systemowi kształcenia, młodzi ludzie zagrożeni wczesnym wykluczeniem z wstępnego procesu kształcenia mają zagwarantowaną już ścieżkę edukacji. Jest to szczególnie istotne, ponieważ brak wykształcenia średniego jest silnie powiązany ze słabymi wynikami obserwowanymi na rynku pracy we wszystkich krajach OECD.
Kraje, w których system kształcenia zawodowego współkształtują przedsiębiorcy, radzą sobie znacznie lepiej, niż inne państwa, w procesie wspierania wchodzenia młodych ludzi na rynek pracy. Firmy uczestniczą bowiem w cyklu ustalania programów kształcenia oraz oferują naukę w miejscu pracy.
Niektóre kraje UE od dawna opierają swój system edukacji zawodowej o model kształcenia dualnego i ich rozwiązania okazują się wyjątkowo owocne. Niemiecki system dualny może być w tej dziedzinie przykładem. W roku 1969 uchwalono ustawę regulującą zasady obecnego systemu kształcenia zawodowego. Zakłada ona, inaczej niż w wielu innych krajach, że odpowiedzialność za edukację zawodową spoczywa na państwie
i przedsiębiorcach zrzeszonych w izbach. Planowanie, organizacja i wdrażanie szkolnictwa zawodowego leży w związku z tym w gestii samorządu gospodarczego (izb przemysłowo-handlowych) i instytucji celowych (takich jak na przykład Federalny Instytut Kształcenia Zawodowego). Kształcenie dualne polega na nauce zawodu organizowanej przez pracodawcę oraz kształceniu teoretycznym i ogólnym w systemie szkolnym. Charakteryzuje się ono między innymi tym, że odbywa się w dwóch miejscach. Przedsiębiorstwo i szkoła zawodowa są partnerami.
Połączenie w systemie dualnym nauki w szkole z zajęciami w zakładzie pracy stanowi dla wielu młodych szansę na udaną przyszłość i ułatwia przejście ze szkoły do pracy zawodowej. Zasada ta jest zgodna z obowiązującymi w Niemczech założeniami społecznej gospodarki rynkowej. Dostęp do dobrej i gruntownej nauki przyczynia się bowiem nie tylko do wzrostu wynagrodzenia przyszłych pracowników, ale chroni ich też przed długotrwałym bezrobociem. Szczególnie dla młodzieży, mającej trudniejszy start w dorosłość, kształcenie dualne stanowi szansę na integrację na rynku pracy. Połączenie praktycznej nauki, zapewnianej na wysokim poziomie przez zakłady pracy, z uzyskaniem uznawanego przez państwo dyplomu, umożliwia absolwentom szybkie wejście na rynek pracy i osiągnięcie finansowej niezależności. Stanowi to dobrą motywację, stwarzając perspektywy i nadzieję na przyszłość.
Podobne praktyki, wzorowane na niemieckim systemie wprowadziła Portugalia.
Zasadą obowiązującego od 1984 roku systemu kształcenia zawodowego jest, że od początku uczniowie poza certyfikatem zawodowym, zdają także egzamin maturalny. Powoduje to, że podjęcie nauki w systemie dualnym jest interesujące także dla tych, którzy nie wykluczają kontynuacji edukacji na studiach wyższych. Od września 2013 kształcenie w systemie dualnym oferuje się, przykładowo, w następujących branżach: przemysł korkowy, rolnictwo, ogrodnictwo, metalurgia, elektronika/mechatronika, telekomunikacja, hotelarstwo i gastronomia, turystyka i handel. W sumie na liście uznawanych zawodów znajdują się 274 pozycje.
Każdy model edukacji musi być dostosowany do warunków w poszczególnych krajach
i odpowiadać na potrzeby danej gospodarki. Także polscy przedsiębiorcy, stający przed wyzwaniami społecznymi i demograficznymi szukają najlepszych rozwiązań dla pozyskiwania młodych i zmotywowanych talentów. Małe zainteresowanie kształceniem zawodowym i preferencje rodziców i młodzieży, dążących do uzyskania wykształcenia wyższego powodują, że pomiędzy przedsiębiorcami zwiększa się rywalizacja o pozyskanie młodych specjalistów. Te wyzwania stawiają przed przedsiębiorcami nowe zadania związane z poszukiwaniem innowacyjnych rozwiązań i ciągłego uatrakcyjniania swojej oferty w zakresie form kształcenia zawodowego.
Odpowiadając na potrzeby gospodarki, perspektywę luki pokoleniowej oraz aktywnie angażując się w restytucję szkolnictwa zawodowego w Polsce TAURON Polska Energia realizuje w latach 2018-2019 projekt w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój (PO WER) dla Ministerstwa Edukacji Narodowej w ramach działania 2.15 Kształcenie i szkolenie zawodowe dostosowane do potrzeb zmieniającej się gospodarki. Efektem projektu ma być pionierski model kształcenia dualnego w branży elektryczno-energetycznej, który po pozytywnym zaopiniowaniu przez MEN, konsultacjach z przedsiębiorcami branży, szkołami i uczniami, miałby być w przyszłości wdrożony jako ogólnie obowiązujący.
W kolejnym semestrze, który zbliża się wielkimi krokami czeka nas ogromna praca i nowe zadania. Wspólnie z wybranymi szkołami kształcącymi w zawodzie technik elektryk, będziemy realizować pilotaż modelu kształcenia w branży elektryczno-energetycznej, wypracowanego w projekcie. Przez 15 tygodni na terenach zakładów należących do spółek Grupy Tauron 110 uczniów 1 i 2 klasy technikum, będzie uczyć się praktycznej nauki zawodu bezpośrednio u praktyków – fachowców z branży. Przygotowujemy nowoczesne stanowiska do nauki zawodu oraz naszych ekspertów, dedykowanych do opieki instruktorskiej nad uczniami. To duże wyzwanie zarówno dla Grupy Tauron, jak i dla przyszłych techników elektryków z partnerskich szkół, jednak dzięki doskonałej współpracy wspólnie zagrzewamy się do sukcesu.